ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា

ចលនា​រំដោះ និង​ថ្ងៃ​ជ័យ​ជម្នះ ៧ មករា ១៩៧៩

បន្ទាប់ពី​ជិតបួន​ឆ្នាំ​នៃ​ភាព​ងងឹត​ដ៏​ជ្រៅ​បំផុត ដែល​បាន​សង្កត់សង្កិន​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ឲ្យ​រស់នៅ​ក្នុង​ការភ័យ​ខ្លាច ការ​កាប់​សម្លាប់​រង្គាល និង​ការ​បង្ខំ​ឲ្យ​ធ្វើ​ការហួស​កម្លាំង ទី​បំផុត​ពន្លឺ​នៃ​សង្ឃឹម និង​ការ​រំដោះ​ក៏​បានលេច​ឡើង​ជា​បណ្ដើរៗ​។ ភាពឈឺ​ចាប់ និង​ការរង​ទុក្ខ​វេទនា​ដ៏​ធំធេង​បាន​ជំរុញ​ឲ្យ​មាន​ការ​ក្រោកឈរ​តស៊ូ ដែល​ជា​ចំណុច​ចាប់​ផ្ដើម​នៃ​ដំណើរ​ឆ្ពោះ​ទៅរក​ការ​រំដោះ​ជាតិ​។ កំណើតរណ​សិរ្ស​សាមគ្គី​សង្គ្រោះ​ជាតិ​កម្ពុជា​៖ ពន្លឺ​នៃ​ក្ដី​សង្ឃឹម នៅ​ចុង​ឆ្នាំ ១៩៧៨ ចលនា​ជាតិ​មួយ​បាន​កើត​មាន​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុង​គោលបំណង​តែមួយគត់គឺ ផ្តួល​រំលំរបប​ប្រល័យពូជ​សាសន៍​ប៉ុល ពត​។ ចលនា​នោះ​មាន​ឈ្មោះថា រណ​សិរ្ស​សាមគ្គី​សង្គ្រោះ​ជាតិ​កម្ពុជា (RNSK) ដែល​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើងជា​ផ្លូវ​ការ​នៅ​ថ្ងៃទី ២ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៧៨ នៅ​តំបន់​ស្នួល ខេត្ត​ក្រចេះ​។ ការ​បង្កើតរណ​សិរ្ស​នេះ គឺជា​ការ​ប្រមូល​ផ្តុំ​កម្លាំង​អ្នក​ស្នេហា​ជាតិ​ជា​ច្រើន​រូប ដែល​ធ្លាប់​ជា​អតីត​កម្មាភិបាល​ខ្មែរ​ក្រហម ហើយ​បាន​មើល​ឃើញ​ពី​ភាព​ឃោរឃៅ​ឥត​ព្រំដែន​របស់របប​នេះ ក៏​សម្រេច​ចិត្ត​បះបោរ​ប្រឆាំង​។ ក្នុង​ចំណោម​អ្នក​ដឹកនាំ​សំខាន់ៗ​ដែល​បាន​ដើរតួ​នាទី​យ៉ាង​សកម្ម​ក្នុង​ការ​បង្កើត និង​ដឹកនាំរណ​សិរ្ស មាន​ដូចជា ស​ម្តេច​អគ្គ​មហា​សេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ដែល​ជា​កម្លាំង​ស្នូល​មួយ​រូប បានភៀស​ខ្លួន​ទៅវៀតណាម​ដើម្បី​ស្វែងរក​ការ​គាំទ្រ…

ភាព​ងងឹត​នៃរបប​ប្រល័យពូជ​សាសន៍​ខ្មែរ​ក្រហម (១៩៧៥-១៩៧៩)

នៅ​ថ្ងៃទី ១៧ ខែ​មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ប្រជាជន​កម្ពុជា​គ្រប់​រូប​បាន​នឹក​ស្មានថា សន្តិភាព​ពិតជា​បាន​មកដល់មែន​បន្ទាប់ពីសង្គ្រាម​ស៊ីវិល​ដ៏​រ៉ាំរ៉ៃ​។ ប៉ុន្តែ​ការ​ពិត ថ្ងៃ​នោះ​គឺជា​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​នៃ​ទំព័រ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ដ៏​ខ្មៅ​ងងឹត​បំផុត​មួយ ដែល​បានលេប​ត្របាក់​ជីវិត​ប្រជាជន​ខ្មែរ​ជិត ៣ លាន​នាក់ ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់ របប​កម្ពុជា​ប្រជា​ធិបតេយ្យ ហៅថា ខ្មែរ​ក្រហម​។ ការបំផ្លាញឫសគល់សង្គមជាតិ របប​ខ្មែរ​ក្រហម ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​ប៉ុល ពត បាន​ដាក់​ចេញ​នូវគោល​នយោបាយ​ជ្រុល​និយម និង​ព្រៃ​ផ្សៃ​បំផុត ក្នុង​បំណង​បង្កើត “សង្គម​ថ្មី” ដោយ​គ្មាន​វណ្ណៈ គ្មានទី​ផ្សារ គ្មាន​ជំនឿ​សាសនា និង​គ្មាន​ទំនាក់​ទំនងជា​មួយ​ពិភពលោក​ខាង​ក្រៅ​។ ភ្លាមៗ​ក្រោយ​ថ្ងៃ​ចូល​កាន់​កាប់ ប្រជាជន​ទាំង​អស់​ត្រូវ​បាន​បង្ខំ​ឲ្យ ជម្លៀស​ចេញពី​ទីក្រុងធំៗ​នានា រួម​ទាំង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ផងដែរ ដោយ​ត្រូវ​ដើរ​រាប់រយ​គីឡូម៉ែត្រ​ឆ្ពោះ​ទៅ​កាន់​ជនបទ​ក្រោម​ការ​គំរាម​កំហែង និង​ការ​សម្លាប់​យ៉ាង​សាហាវ​ឃោរឃៅ​។ នៅ​តាម​ជនបទ ប្រជាជន​ត្រូវ​បាន​បង្ខំ​ឲ្យ​ធ្វើ​ការងារ​ធ្ងន់ធ្ងរហួស​កម្លាំង​ពី​ព្រឹក​ដល់យប់ ក្នុង​នាម​ជា “កម្លាំង​បដិវត្តន៍”។ ការអត់​ឃ្លាន រោគ​ឆ្លង…